Even wat anders

Wonen in een camper, net zoals wonen op een boot, stelt andere eisen aan een aantal huisbasisdingen, zoals gas, water, licht, en afvoer van ‘grijs’ en ‘zwart’ water….   Dit, ietwat langere, verhaal gaat over ons energiesysteem, 12 volt én 220 volt, maar het gaat vooral over al het zelf-op-de-hals-gehaalde gedoe…

Te weinig stroom

Niet onverwachts, maar vorige winter, in Spanje, blijkt de service accu van onze camper aan het eind van zijn (of haar?) Latijn. Als we een avond, nacht en een dagje ergens hebben stilgestaan, is de spanning van de batterij al weer te laag. Ons zonnepaneeltje levert ook te weinig capaciteit,  maar als de accu nog goed zou zijn, doen we er 2 tot 3 dagen mee, weten we uit ervaring. Nu moeten we regelmatig de motor starten om tussentijds bij te laden. We besluiten de accu te vervangen. Maar dan zitten we dus wel al in Zuid-Spanje. In Malaga vinden we een bedrijfje dat onze accu wel kan vervangen. En we gaan daar toch al langs om ons kapotgewaaide toiletdakluik te laten vervangen, dus dat komt goed uit.

We kunnen een week of zo later terugkomen, want dan is de nieuwe accu -met meer capaciteit- geleverd. Omdat zo’n accu op een onmogelijke plek is ingebouwd, is dat in een camper altijd weer passen en meten, maar we kunnen die grotere versie plaatsen, is het professioneel oordeel. Een weekje later kijkt de monteur wel heel beteuterd, als hij de originele met moeite heeft weggesjouwd, en de nieuwe, nog iets zwaardere, accu, er met nog meer moeite probeert in te zetten. Het scheelt een millimeter of twee, maar nee, zo´n accu laat zich niet in een ijzeren frame wringen. Kortom, uiteindelijk toch geen nieuwe accu. We besluiten om het er voor dat seizoen maar mee te doen. We kijken wel verder als we weer in Nederland zijn.

The Next Generation Accu

Ik heb al eerder gekeken naar de nieuwe generatie accu’s, de Lithium-accu’s. Die dingen waarvan elke ‘kenner’ direct roept dat ze ontploffen. Of voor enorme branden zorgen. Toen ik 3 jaar geleden de accu’s op de boot verving, was ik om een andere reden vrij snel klaar met er over nadenken. 3 nieuwe gel-accu’s voor iets meer dan €350, die toch wel een jaar of 5 mee zouden moeten kunnen gaan, met een relatief eenvoudige -door mij te doen- montage, of een onzeker technisch avontuur starten voor €3000 en meer. Makkelijke keuze, toen….

Hulp bij het DHZ plan

Het idee om er toch weer nadrukkelijker naar te kijken, ontstaat in het vervolg van de wintertrip in Spanje en Marokko, door onze toevallige ontmoetingen. In El Rocío ontmoeten we een Nederlander, Geert-Willem, en die vertelt dat zowel zijn start- als zijn service-accu Lithium-batterijen zijn. En dat die het allemaal zelf, met hulp van een gespecialiseerd bedrijfje, heeft ontworpen en ingebouwd. En zonder zonnepanelen, want als hij een uurtje of zo rijdt, dan zit alles toch al weer vol. Geert/Willem heeft een elektrotechnische achtergrond.

In Marokko trekken we een tijdje op met René. Deze Zwitser is onze energiecentrale bij de warme bronnen van Fask. Hij heeft een behoorlijke overcapaciteit zonnepanelen op het dak van zijn campervrachtwagen liggen. We kunnen onze laadkabel gewoon bij hem inpluggen. Scheelde heel wat diesel, en geluidsrust…. Blijkt dat ook hij zijn Li-batterijen zelf heeft gebouwd. Hij kijkt er elke dag even naar, via een app op zijn smartphone. René is een handige vogel, met een monteursachtergrond.

In Fask leren we ook Lee-Way en Ryan kennen. Een leuk Amerikaans stel met een zelf verbouwde Sprinter camper.  En jawel, ook Ryan heeft zelf de Li-batterijen in elkaar gesleuteld.  Eitje, voor een electro technical designer en engineer. Als Ryan en Lee-Way in de zomer bij ons langs komen op onze Q op het Grevelingenmeer, maak ik van de gelegenheid gebruik en vraag hem me uit te leggen hoe dat in onze campersituatie zou passen. Dat levert een potloodschets van een schema op, en een idee van een concept van een richting om dan toch serieus te kijken of het te betalen is én of ik het ook zelf kan. Want dat is nog wel een dingetje: hoe sleutel je nu eigenlijk zo’n Lithium-accu zelf in elkaar?

Het helpt gelukkig enorm, als Marcel, onze leuke boot-buurman in Stellendam, vertelt precies zo’n traject achter de rug te hebben, en me op weg helpt met hele praktische tips zoals: “waar koop jij je spullen?”.

Hoera, we hebben een project!

Een project dus. Nu ben ik daar erg van, van projecten. Gestructureerd en stap-voor-stap toewerken naar het gewenste, strak gedefinieerde, eindresultaat. In dit geval is dat een hele waslijst.. We willen een compleet, werkend én veilig elektriciteitssysteem op basis van een 12V Li-accu, die veilig geladen wordt tijdens het rijden, als we aan een stroompaal staan op een camping, en als het zonnetje schijnt, ook als we later meer zonne-energie naar binnen trekken. Verder willen we het natuurlijk zo hebben dat het niet uitmaakt of we de 220V omvormer aanzetten of aan de stroompaal ‘hangen’. In beide gevallen willen we gewoon 220V op onze standaard ingebouwde stopcontacten, zonder moeilijke omschakelingen.  Oh ja, en we willen ook een zwaardere 12V/220V omvormer. Verder hebben we nog wat veiligheidsdetails in het oog te houden: de startaccu en service accu moeten goed gescheiden blijven, en het idee van ontploffende accu’s moet ook voorkomen worden. Last-but-not-least, het moet allemaal op een leefbare manier in de camper passen.

Zoals altijd begint het met de voorbereiding. Zodat je denkt te snappen wat je aan het doen bent.  En dat je de materialen hebt op het moment dat je ze nodig hebt. En de gereedschappen. Gelukkig is er tegenwoordig heel veel waardevolle informatie op het internet te vinden. Met een beetje geluk vind je tussen alle onsamenhangende opmerkingen, adviezen en meningen, op fora toch echt wel hele goede info. Het goed zoeken en filteren vraagt vooral tijd…. Online bestellen en laten bezorgen gaat ook meestal goed en snel. Behalve als net dat ene onderdeeltje toch niet op voorraad blijkt en later bezorgd wordt. Dat vraagt ook tijd….

Dit is dus een project. En dan doe je ook aan risico afweging. Kan ik de situatie nog terugdraaien als t me niet lukt? En die kans is er wel degelijk, want ik ben geen elektrotechnicus. En Tien, zij gelooft in mij, dus we gaan ervoor.

De 1ste uitdaging

Via Marcel kom ik terecht bij Jason. Een redelijk Nederlands sprekende Chinees, die in zijn schuur een Lithium accu samenstel bedrijfje runt. Hij importeert zijn spullen uit China, test ze hier en levert vervolgens complete accusystemen af, zelfs waterdicht indien nodig. Op verzoek levert hij ook de losse onderdelen, en geeft de nodige tips. Daar ga ik voor.

Deze slideshow vereist JavaScript.

Kost 2 dagen knutselen, maar dan staat er een houten kistje, zo’n 25 kilo zwaar, met 280Ah aan capaciteit, die je tot zo´n 10% veilig kunt ontladen. Ter vergelijking: de gel accu woog ruim 50 kilo, nam 2x zoveel ruimte in, en had een capaciteit van 140Ah die je maar tot zo´n 50% mag ontladen. Kortom, nu dus 3 tot 4 keer meer capaciteit, en wat ruimte gewonnen. En zo´n Li accu gaat ook nog eens langer mee.

’t Duurt even…

De accu doet t, maar past net niet. Weer die 2mm.. Hout zet uit en als je er lijm tussen smeert, neemt dat ook millimeters. Dus kistje eruit halen, hout afvijlen en schuren. Dan past de accu, maar dan zijn  de kabelogen van de bestaande verbindingen samen ‘te dik’ en moeten de accupolen weer aangepast worden. Levertijden, weet je nog?

Nog een bekend leerpuntje: goed gereedschap. Kabelogen op dik koperdraad vastknijpen met een waterpomptang werkt niet. Bij ongeveer elke aanpassing is er wel weer een kabel die losschiet… Na wat langer zoeken vind ik een betaalbare speciale tang en die maakt het kabelsleutelwerk een stuk fijner, maar vooral de verbindingen meer solide, en dus veiliger.

Op basis van alle info op internet en de installatieboekjes van de auto, weet ik ongeveer hoe het in de huidige situatie is ingebouwd. De oude 12v lader haal ik eruit. Een nieuwe 12v lader, een ‘slimme’, monteer ik nu bij de accu in de buurt.

En het ultieme 220 apparaat, dat een 12/220v omvormer, 220v lader, omschakelautomaat, en solar lader ineen is, komt onder het aanrechtje. Het past net aan het voeteneinde van ons bed, aan Tien haar kantje…

Het is een hoop gedoe om de bestaande 220v bedrading voor te bereiden op de nieuwe setting. Ontbreken er ook nog wat verbindingsmaterialen. Die natuurlijk nergens te krijgen zijn… en nee, kroonsteentjes zijn uit den boze in de auto en boten wereld… levertijden… Het is een hoop gepriegel in een kleine ruimte en tijdens de montage gaat ’t soms niet zoals ik wil. Als ik de plus-kabel van de accu onbedoeld contact laat maken met de ijzeren zijwand van de camper geeft dat een hoop vonken en geknetter. Heeeeuuuuul veeeeuuuuul… ik zat er gelukkig niet met mijn vingers tussen. Ik snap nu wel iets beter hoe een elektrisch brandje snel uit de hand kan lopen.

…maar dan heb je ook wat!

Ruim 2 weken later is het klaar. We testen alles en ‘t werkt allemaal perfect. Op één detail na. Het autodashboard krijgt geen spanning meer. Wel als de sleutel omgedraaid wordt en ook als de motor loopt. Héél onhandig, want de radio vraagt steeds opnieuw om de code en de binnenverlichting doet het niet, net zomin als de tripkilometerteller, de waarschuwingsverlichting en de afstandsbediening voor de centrale deurvergrendeling… Maar dat is gelukkig allemaal geen showstopper om het zo maar te zeggen, we kunnen er gewoon mee op pad.

De breinbreker

Maar de vraag is natuurlijk wel hoe dat komt. Het lijkt er op dat een zekering, of een relais, is doorgebrand bij dat onzalige moment van kortsluiting. Een Ford blijkt 4 zekeringhuizen te hebben. De drie, waar ik zelf nog wel bij kan, controleer ik allemaal. Geen fout gevonden. Dus moet ’t zitten in nummer 4 en die is op een onmogelijke plek onder de voorstoel gemonteerd. Omdat de APK toch nog gedaan moet worden, besluiten we dit deel  van het project uit te besteden. Patrick, onze garagist, denkt ook aan een relais, en zijn electromannetje heeft het uiteindelijk gevonden. Er zit standaard een scheidingsrelais in een Transit ingebouwd om het campercircuit en het autocircuit van elkaar te scheiden, in huis #4. Die moet dus nu wel stuk zijn, is de redenering. Hmmm, dat klinkt me niet helemaal logisch maar ok, het zal wel. Zij hebben er tenslotte voor geleerd. Het nieuwe relais is natuurlijk niet op voorraad en moet besteld worden. Hij is er twee weken later, op de dag dat we willen gaan vertrekken. Dat wordt een druk dagje: we willen ook nog de griepprik scoren en als het nieuw relais erin zit hoppa, op weg naar Griekenland.

De griepprik zit er in, het nieuwe relais ook. Eventjes lijkt ie het te doen maar uiteindelijk is het toch niet de oplossing voor het probleem. Wat dan wel? Geen idee… Misschien toch weer dat relais, of is het de schakeling met de nieuwe acculader. Moeten we een nieuwe afspraak voor maken, en dan maar verder zoeken. Prima, maar dat wordt dan wel volgend jaar, want tja, het is allemaal heel onhandig maar geen reden om niet te vertrekken. We gaan op pad.

Onderweg klussen

In Elaya is er een jonge Duitse elektro ingenieur  die wel even wil kijken. Iedereen hier heeft immers tijd over. We controleren het oude relais. Die lijkt het gewoon te doen. Uit de schema’s van Ford en Westfalia wordt hij niet wijzer. We laten het erbij.

Het is in Githion, alweer zo’n twee maanden later, als het toch teveel begint te jeuken. Dus, op een mooie vrijdagnamiddag ga ik toch maar zekeringenhuis #4 openmaken. Gewoon, om te kijken en misschien iets te proberen, heel voorzichtig…. . Dat openmaken viel niet eens tegen.

Het relais haal ik er uit en plaats het oude er in. Hé, nu doet ie ’t… Nu eens kijken wat ie doet als de motor is gestart… Hoop geklik, maar die wil niet. Da’s gek! Andere relais er weer in en nu start ie wel. Maar veel erger is dat nu álle stroom eraf is. Starten gaat dus nog wel maar de verlichting doet het niet meer, ook niet als de motor draait…  Pfff, hoe kan dat nu weer, maar vooral, wat nu? Voor de richtingaanduiding zouden we nog een arm buiten het raam kunnen steken maar remmen is een ander dingetje…

Pechhulp

Gelukkig hebben we pechhulp, ook in buitenland, en ook in deze Corona tijden… ’t Is nog even spannend of dat nog op een zaterdag gaat lukken, de meeste garages in Griekenland zijn in het weekend gesloten, maar de volgende ochtend om 8:00 uur sharp staat er een servicewagen en een taxi klaar.

We hebben nog niet van Matroosje verteld, die we in Githion net 2 weken in huis hebben. Dat is ook nog een apart verhaal waar jullie nog even op moeten wachten. Matroosje is jong en inmiddels zeer energiek en heeft last van wagenziekte.

Wij dus in die taxi allemaal met mondkapjes. Ik voorin en de hond bij mij aan de voeten op het bloemetjes-tafelzeil van wijlen mijn moeder. Maar Matroosje is nog nerveus in de auto, en als ie nerveus is begint ie te kwijlen. En als er teveel bochten zijn gaat ie overgeven. De Mercedes-taxi heeft lederen bekleding. Matroosje klimt al gauw op mijn schoot, is nerveus en wil naar buiten kijken. De taxichauffeur vertrouwt het niet, trapt zijn gaspedaal in en na een dodemansrit arriveren we 3 kwartier later bij de Bosch Service Garage in Sparta. Matroosje heeft onderweg niet stilgezeten, een en ander ‘bekwijld’ maar zijn maaginhoud gelukkig binnengehouden!

Eureka! En toch ook weer niet..

Een half uurtje nadat ze zijn begonnen met sleutelen, is het grote probleem gevonden!

IK HEB DAT RELAIS NIET GOED VASTGEZET…

Deze slideshow vereist JavaScript.

Gelukkig verwarren de mannen mijn schaamrode wangen met m’n normale huidskleur, en is mijn Grieks, en hun Engels, te slecht om het  uit te leggen… Pfff, dat probleem is dus opgelost. Omdat het nu toch allemaal open ligt, vraag ik of ze misschien ook het andere, nog steeds bestaande, probleem kunnen oplossen. Na een uur geven ze het op. Ze hebben geen idee. Naar hun professionele oordeel is het toch dat relais óf het laadapparaat.

Of toch wel?

Heel ergerlijk. Niet zozeer omdat het zo onhandig is, maar vooral omdat ik het niet snap. En met mij dus allerlei technici. Ik heb de huiskamerhulplijnen ook al ingeschakeld, maar die kunnen me toch ook niet zo snel helpen. Ik begin te twijfelen of ik het hele circuit wel goed heb ontworpen… Gelukkig is er een Nuggetforum, speciaal voor ons type camper(aar)s. Daar heb ik het probleem geschetst. Henri reageert… heeft precies hetzelfde aan de hand gehad en een gespecialiseerd installatiebedrijfje heeft het probleem opgelost. Hoe precies wist ie niet,  maar zijn bericht bevat voor mij wel twee hele goede aanknopingspunten. De eerste is de verklaring voor het hele verhaal: bij Ford Transits die een 2^e accu hebben, voedt de service-accu het dashboard om te voorkomen dat het ge/verbruik de startaccu leeg trekt. Zoveel slimmigheid heb ik niet zien aankomen… Het tweede aanknopingspunt is een link naar het Duitse forumbroertje. En daar staat het heel precies uitgelegd, want Duits, met 2 oplossingsrichtingen erbij. Ter finale check maak ik er samen met vriend Rein nog een huiswerkvraag voor Dénilson van, want die leert er voor, en zij bevestigen mijn voorkeurs Duitse oplossing: simpelweg het relais kortsluiten (in het groen aangegeven in het plaatje).

Hèhè…

Op het strand van Taormina (jawel, dat is dus al in Sicilië…) vind ik een metalen strip die ik kan bewerken om onder het relais te monteren. Een paar dagen later in Belpasso, onder de rook van de Etna, sleutel ik het erin, en tateratataaa…!!! We zijn 5 maanden verder, maar dan doet alles het toch maar mooi!!!

Afblijven Fer!

We staan op het zuidelijkste puntje van Sicilië, als ik besluit een andere app te zoeken om de service accu beter te kunnen monitoren. Ik installeer een nieuwe en ik ben een half uurtje heel tevreden met mezelf. Als we weg willen rijden, blijkt de serviceaccu geen stroom meer te leveren. Alleen als de motor loopt… Gelukkig biedt Jason hulp. Hij stuurt me een betere app en daarmee moet het snel op te lossen zijn. Hmmm, niet snel dus… Uiteindelijk, na wat uurtjes puzzelen, zie ik met die nieuwe Jason-app, dat de accu in de kortsluitingsbeschermingsmodus springt. Paniek!! Maakt mijn accu nu opeens kortsluiting? Toch ontploffingsgevaar?? Blijkt dat ik met de installatie van die ‘geschiktere’ app een paar parameters heb veranderd. Als ik die weer goed heb zet, doet alles het gelukkig weer!!!

Voorlopig blijf ik er een tijdje vanaf, denk ik…..