Tegenwoordig kennen we “schrijnende gevallen” in Nederland. Slachtoffers van goedbedoelde wetgeving, om mensen te ondersteunen in voor hen moeilijke tijden. De schrijnende gevallen ontstaan als gevolg van fraude bestrijding. Want dat goedbedoelde geld moet natuurlijk bij de bedoelde mensen terecht komen.
En dus? Nou, dan gaat het wel eens fout in de controle en de uitvoering. In gevechtssituaties spreken we over “collateral damage”. Een bom op het verkeerde huis, een collega gesneuveld door ‘friendly fire’. De “Jammer, maar helaas” gevalletjes…. Even verdrietig doen, schouders ophalen en weer vrolijk verder met het leven. Wij dan ….
De recente toeslagen-affaire heeft een groot aantal schrijnende gevallen opgeleverd. Alom verontwaardiging, parlementaire enquête, afgetreden kabinet, vertrokken partijleiders. En de volgende affaire dient zich al weer aan.
Sommige ondernemers, die een tegemoetkoming in loonkosten hebben ontvangen, moeten dat gaan terugbetalen. Want in het geautomatiseerde proces van controle op de toekenning wordt gebruik gemaakt van de loonopgave van januari 2020. En als je dan als werkgever de maanden erna lagere loonkosten hebt, dan is het duidelijk: je hebt teveel gekregen…. dus terugbetalen!! En als dat eigenlijk niet terecht is, omdat er in januari overwerk is uitbetaald, of omdat een WIA-“geval” (oh ja, ook weer een mens…) in februari eindelijk van de loonlijst af mocht, is dat wederom een gevalletje jammer. Want ja, het is een geautomatiseerd proces en maatwerk is niet mogelijk…. Dus je mag wel bezwaar maken, maar de regel is zodanig geformuleerd, dat er niet van afgeweken mag worden. De minister had het al aangekondigd, en ons parlement vond het prima.
Wat het allemaal nog wat lastiger te begrijpen maakt, is dat diezelfde loonsteun ook naar grote internationale partijen is gegaan zoals Booking.com en Adecco, maar die we niet hebben verboden om dividend uit te betalen aan hun aandeelhouders. Omdat dat meer zou kosten dan opleveren, en omdat dat goed is voor het vertrouwen van die aandeelhouders. Uiteraard moeten die grote ondernemingen ook aantonen dat hun loonkosten gelijk zijn gebleven en hun omzet is gedaald, dus die loonsteun zal ongetwijfeld geholpen hebben om de werkgelegenheid in Nederland te behouden. Maar schuren doet het, want blijkbaar hebben die internationale partijen genoeg cash in huis om dividend toe te kennen. Je zou zeggen, laten ze hun waardering voor de ontvangen overheidssteun tonen door die cash te gebruiken voor meer investeringen in Nederland, en dus voor meer werkgelegenheid. Noem het, passend in het hedendaagse management jargon, maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Natuurlijk, elk systeem dat we bedenken, elke wetsmaatregel die we verzinnen, levert grenzen op. En die grenzen willen we in de gaten houden. want we vertrouwen tenslotte niemand. en misbruik ligt om de hoek.
Wat ik nou mooi zou vinden, is als we de menselijke maat weer terug zouden kunnen brengen in ons overheids-denken en -handelen, met wat juristen nog wel eens willen noemen: “handelen in de geest van de wet”. Dus, waar deden we het ook al weer voor? En laten we dat dan steeds voorop stellen. Klinkt als: “De burger en ondernemer centraal”.
23 maart 2021